რა უფლებები აქვს ბინის მეპატრონეს, როცა მდგმური არც ქირას იხდის და არც ბინას ცლის - იურისტის განმარტებები - მშობლები

რამდენიმე დღის წინ სოციალურ ქსელში, ერთ-ერთ ჯგუფში გავრცელდა პოსტი, სადაც ბინის გამქირავებელი წერდა, რომ დამქირავებელი არც ქირას იხდიდა, არც სახლს ტოვებდა და პირიქით, თავად უჩიოდა სასამართლოში ბინის მეპატრონეს. დაზარალებული მეპატრონე გამოცდილების გაზიარებას სთხოვდა, რა შეიძლებოდა გაეკეთებინა, რადგანაც სასამართლო ასეთ დროს შესაძლოა წლების განმავლობაში გაგრძელდეს. სწორედ ამ თემას გამოეხმაურნენ საზოგადოებრივ მაუწყებელზე გადაცემაში "ახალი დღე", სადაც საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის იურისტმა ილონა დიასამიძემ ისაუბრა, ბინის გაქირავებისას რა სამართლებრივი რისკები არსებობს, რა ხდება მაშინ, როდესაც დამქირავებელი შეთანხმების პირობებს უხეშად არღვევს და რატომ არის მნიშვნელოვანი, რომ წერილობითი ხელშეკრულება დაიდოს:- ზოგადად, ეს პრობლემა არა მხოლოდ გამქირავებლების მხრიდან დგას, არამედ დამქირავებლების მხრიდანაცაა. საკანონმდებლო რეგულირების პრობლემაც გვაქვს ამ კონკრეტულ შემთხვევაში. მაგალითის განხილვით რომ დავიწყოთ, პირველ რიგში, აქ დიდი ალბათობით წერილობითი ფორმით დადებული ხელშეკრულება არ იქნებოდა. ხელშეკრულება მსგავს შემთხვევაში შეიძლება ზეპირი ფორმით ყოფილიყო, რაც მას განსაკუთრებულ სამართლებრივ მნიშვნელობას არ ანიჭებს. როგორც ზეპირი, ასევე წერილობითი ფორმით დადებული ხელშეკრულების დროს მოთხოვნის უფლება ერთი და იგივე გვაქვს. უბრალოდ, წერილობითი ფორმით დადებული ხელშეკრულების დროს მნიშვნელოვანია ის, რომ უფრო ნაკლები რამ გვაქვს სამტკიცებელი, რადგანაც ხელშეკრულებით ისედაც განსაზღვრულია კონკრეტული საკითხები. ამ ადამიანს აქვს სამართლებრივი მექანიზმი, რომ საკუთარი უფლებები დაიცვას. წავიდეს, მიმართოს სასამართლოს, იქედან გამომდინარე, რომ ხელშეკრულების შეწყვეტის საფუძველიც არსებობს. 3 თვის განმავლობაში ქირის გადაუხდელობა ხელშეკრულების შეწყვეტის საფუძველია. თუმცა, ეს შეწყვეტა სასამართლოს გარდა სხვა რომელიმე მექანიზმით ვერ მოხდება, თუ, რა თქმა უნდა, მეორე მხარე არ იქნება თანახმა. ადამიანს აქვს შესაძლებლობა, რომ სასამართლოში წავიდეს, მაგრამ სასამართლო შეიძლება ნამდვილად წლობით გაგრძელდეს. თუმცა, მან მაინც უნდა გამოიყენოს ეს მექანიზმი და დაუყონებლივი აღსრულება მოითხოვოს. დაუყონებლივი აღსრულება ნიშნავს, რომ შემდეგ ეტაპზებზე გადასვლა მისთვის აღარ არის ისეთი მნიშვნელოვანი, იმიტომ, რომ დაუყონებლივი აღსრულების დროს შესაძლებელია პირველი ინსტანციის გადაწყვეტილება აღსასრულებლად მოექცეს და აღარ დაველოდოთ მეორესა და მესამეს, ანუ საბოლოო გადაწყვეტილებას. მაგრამ, შეიძლება სასამართლო გადაწყვეტილება მქონდეს, ასევე ყველა ეტაპი მქონდეს გავლილი, მაგრამ აღსრულებაში გაიწელოს წლობით საქმე. მე ასეთი არაერთი შემთხვევა მინახავს. ამ შემთხვევაში, რა თქმა უნდა, პრობლემატურია ეს საკითხი, რადგან კანონი შემჭიდროვებულ ვადებს ითვალისწინებს, მაგრამ პრაქტიკაში ვხვდებით და აღმოვჩნდებით იმ რეალობის წინაშე, რომ ამ შემჭიდროვებულ ვადებს არავინ ემორჩილება. მოქმედი კანონების საფუძველზეც შესაძლებელია იმგვარად მოქმედება, რომ ამ რეალობის წინაშე არ დავდგეთ. კონკრეტული მაგალითის მიხედვით გამქირავებლის უფლებებია დარღვეული იმიტომ, რომ მას კონსტიტუციურად მინიჭებული უფლების რეალიზებისთვის სჭირდება ამდენი დროისა და რესურსის დაკარგვა, რომ შედეგი მიიღოს. ქონებიდან, რომელიც მას ეკუთვნის, ვერც სარგებელს ღებულობს და ამასთანავე, აღარც ის ქონებაა მის მფლობელობაში. იურისტმა ასევე ყურადღება გაამახვილა, რა მნიშვნელობა აქვს ზოგადად ხელშეკრულების დადებას და რატომაა ეს აუცილებელი, თუკი ბინის გაქირავებას, ან დაქირავებას გადაწყვეტთ:- შეიძლება მე პირადი ქონება მოგაქირავოთ, მაგრამ თქვენი პირადი ნომერიც არ ვიცოდე. სასამართლოსთვის თქვენი რეკვიზიტების მიწოდება მჭირდება იმისათვის, რომ საქმე დავიწყო. შეიძლება ზიანის ანაზღაურება მქონდეს გათვალისწინებული ასეთ შემთხვევაში, ასევე, ქირის ოდენობა - ეს ყველაფერი სასამართლოში იქნება ჩემი, როგორც გამქირავებლის სამტკიცებელი ისეთ შემთხვევაში, თუ თქვენთან ხელშეკრულება დადებული არ მექნება. ამიტომაა მნიშვნელოვანი, რომ დავდოთ ხელშეკრულება, ქირის ოდენობაც კი შეიძლება სადავო გახდეს. მე, როგორც გამქირავებელმა, უნდა დავამტკიცო, რა ოდენობით იყო განსაზღვრული ქირა. ასევე, გადახდის რიცხვი, ეს ყველაფერი პრობლემატური გახდება, მაშინ, როდესაც ჩვენ ზეპირი ფორმით დადებული ხელშეკრულება გვექნება. ილონა დიასამიძემ ასევე ყურადღება გაამახვილა, რა პრობლემების წინაშე დგებიან დამქირავებლები:- ბოლო პერიოდში, მსოფლიოში არსებულმა გეოპოლიტიკურმა მდგომარეობამ და რუსეთ-უკრაინის ომმა განსაკუთრებით გაააქტიურა ეს პრობლემა იმიტომ, რომ ადამიანებს გაქირავებული ჰქონდათ ქონებები კონკრეტულ თანხაში, თუმცა აღმოჩნდა, რომ ბაზარზე მოთხოვნის გაზრდის გამო, ქირის ღირებულება გააორმაგეს, გაასამმაგეს და ძველ დამქირავებლებს ყოველგვარი შეტყობინების გარეშე, ეუბნებიან, რომ დატოვონ ფართი იმიტომ, რომ გასაქირავებლად უკეთესი პირობები აქვთ. ჩვეულებრივ შემთხვევაში, როდესაც არ არის განსაზღვრული, როდის უნდა შეწყდეს ხელშეკრულება, ჩემთან ხელშეკრულების შეწყვეტამდე 3 თვე უნდა მომცე იმისათვის, რომ სხვაგან გადავიდე. გვქონია შემთხვევები როდესაც მაგალითად, დაგვიკავშირდა ადამიანი, რომელმაც თქვა, რომ 4 მცირეწლოვანი შვილი ჰყავს, მიდის გამქირავებელი და ეუბნება, რომ მისი ქონება დატოვოს იმიტომ, რომ უკეთესი პირობებით უნდა გააქირაოს. ადამიანმა თავადაც სასამართლოში უნდა იდავოს თავისი უფლებების დასაცავად ან დატოვოს ეს ბინა. მექანიზმების არცოდნის პრობლემაა ის, რომ ასეთ შემთხვევაში დამქირავებელს უფლება აქვს, რომ არ დატოვოს ბინა და მისი გამოსახლების უფლება არც გამქირავებელს გააჩნია. ანუ, გამქირავებელი ვერ აიძულებს ქონების დატოვებას. მაგალითში, რომელიც მე გითხარით, ხელშეკრულება არ აქვთ დადებული და არც იმის საშუალება აქვს დამქირავებელს, რომ სასამართლოში წავიდეს და თავისი უფლებები იქ დაიცვას. კანონი ამბობს, რომ ყველა მიზეზი პატივსადები მიზეზი არ არის. ჩვენ გვქონდა შეთანხმება კონკრეტულ ქირის ოდენობასთან დაკავშირებით და შეთანხმების დადების ეტაპზე ყველა თავის რისკს ითვალისწინებს. ესეც მსგავსი რისკია ზუსტად, რომ შეიძლება უკეთესი დამქირავებელი გამოჩნდეს, მაგრამ ეს არ გაძლევს უფლებას, რომ ჩემი ყველა უფლება შელახო.