სოფლის განაპირას, ერთ პატარა ქოხში მარტოხელა მოხუცი ქალი ცხოვრობდა... სოფლის განაპირას, ერთ პატარა ქოხში მარტოხელა მოხუცი ქალი ცხოვრობდა. შემოდგომის ერთ დღეს ისეთი ძლიერი ქარი ამოვარდა, რომ სახურავი ზოგ ადგილას ახადა და ქოხის კედლები დააზიანა. ქარს კოკისპირული წვიმა მოჰყვა და ყველაფერი გაანადგურა. ერთ საღამოს სიცივისგან გათოშილი დედაბერი კართან იჯდა, უცებ კაკუნის ხმა გაისმა. დედაბერმა კარი გააღო და წვიმისაგან მთლად გაწუწული მამალი დაინახა.
- კეთილო მოხუცო, შემომიშვი შენს ქოხში და ღამე გამათევინე, თორემ ეს წვიმა და ქარი ბოლოს მომიღებს, - შეეხვეწა მამალი.
დედაკაცმა მამალი შემოუშვა და ოთახის კუთხეში პატარა ძელზე დასვა. ცოტა ხანში კარზე ისევ გაისმა კაკუნი და საცოდავი კრიახი. დედაკაცმა გარეთ გაიხედა და სველი ქათამი დაინახა.
- შემომიშვი, კეთილო ადამიანო, თორემ ხედავ, წვიმამ როგორ დამასველა?! - სთხოვა ქათამმა. დედაკაცმა ქათამიც შემოუშვა და მამლის გვერდით მიუჩინა ადგილი. ცოტა ხანში კართან ვიღაცამ საცოდავად დაიწკმუტუნა. დედაკაცის წინ სველი, ბომბორა ძაღლი იდგა და საწყალი თვალებით შესცქეროდა სახლის პატრონს.
- შემომიშვი, კეთილო ადამიანო, თორემ სადაც არის, თოვლი მოვა და გარეთ სიცივისაგან გავითოშები, - შეეხვეწა ძაღლი.
- რა გაეწყობა, შემოდი, აბა ამ ამინდში გარეთ ხომ არ გაათევ ღამეს? - წარმოთქვა დედაკაცმა და ძაღლი შინ შემოუშვა, ქოხის ერთ კუთხეში მშრალი თივა დაუყარა და იქ მოათავსა. საღამოხანს ქოხს ერთი გზააბნეული ცხვარი მოადგა.
- ბეე, ბეე, დავიკარგე, სადაც არის დაღამდება, ტყეში კი მშიერი მგელი დაძრწის და თუ დამინახა, ნამდვილად შემჭამს, - საცოდავად ბღაოდა ცხვარი.
დედაკაცს შეეცოდა ცხვარი და ისიც ქოხში შემოუშვა. გაივსო პატარა ოთახი. როგორც იქნა ყველა მოკალათდა. დედაბერმა მონჯღრეული კარები რის ვაი-ვაგლახით დახურა, რომ ისევ ხმამაღალი ბრახუნი გაიგონა. ქოხს წვიმისაგან გალუმპული ვირუკა მოსდგომოდა, რომელსაც ზურგზე უშველებელი კონა ფიჩხი ეკიდა.
- კეთილო მოხუცო, ამ საშინელ ამინდში გარეთ ნუ დამტოვებ, ჩემს უგულო პატრონს გამოვექეცი, სიცოცხლე გამიმწარა, დღე და ღამე შეშას და ფიჩხს მაზიდინებს, ძლივს ვერევი, თან მაშიმშილებს და ისე მირტყამს სახრეს, რომ ვეღარ გავუძელი და გამოვიქეცი.
- შემოდი, შემოდი, როგორმე ადგილს მოგინახავ. რა კარგია, ფიჩხიც მოგიტანია. - გაუხარდა დედაბერს. - მართალია, ამ პატარა ქოხში ადგილი თითქმის აღარ არის, მაგრამ სადღაც მაინც დაგაძინებ.
დედაბერმა და ბომბორა ძაღლმა ვირუკას ზურგიდან ფიჩხი მოხსნეს და ადგილიც მოუძებნეს. მოხუცმა დედაკაცმა ფიჩხით ბუხარში ცეცხლი ააგუზგუზა, ცოტაოდენი ფქვილით ცომი მოზილა და ტაფაზე თხელი პურები გამოაცხო, ყველას თითო პური ერგო, გემრიელად მიირთვეს და დილამდე თბილად და ტკბილად დაიძინეს.
მეორე დღეს წვიმამ გადაიღო, აღარც ქარი ქროდა და ბედზე მზემაც გამოაჭყიტა. შემოდგომის თბილი დღე გათენდა. დედაბრის სტუმრები ეზოში გამოეფინნენ.
- კეთილო მოხუცო, იქნებ შენთან დამტოვო, - წარმოთქვა ვირუკამ, - ჩემს უგულო პატრონს აღარ დავუბრუნდები, სამაგიეროდ ქვას და ქვიშას მოგიზიდავ, სახლს შეგალესინებ, სახურავის შეკეთებაში დაგეხმარები, ტყიდან ზამთრისთვის შეშას და ფიჩხს მოგიზიდავ.
დედაბერს გაუხარდა და სიამოვნებით დათანხმდა.
- ნურც მე გამაგდებ, - შეეხვეწა ბომბორა ძაღლი, - შენს კარ-მიდამოს ვუდარაჯებ და ვირუკას დავეხმარები სახლის შეკეთებაში.
- მე კი მატყლს და რძეს არ დავიშურებ, ოღონდ თქვენთან მაცხოვრეთ, - ხმა ამოიღო ცხვარმა.
- მეც აქ დარჩენა მინდა, - წარმოთქვა მამალმა, - თქვენი საათი ვიქნები, დილაადრიან გაგაღვიძებთ და სახურავის შეკეთებაშიც დაგეხმარებით.
- ძალიან კარგი, თუ ასე გსურს, დარჩი, - უთხრა დედაბერმა.
- მეც მინდა თქვენთან ყოფნა, - აკრიახდა ქათამი, - კვერცხებს დავდებ და წიწილებს გამოვჩეკავ.
- კეთილი, რადგან ასეა, ყველამ ერთად ვიცხოვროთ, - თქვა გახარებულმა დედაკაცმა. დატრიალდნენ და მაშინვე საქმეს შეუდგნენ. სახლის სახურავი შეაკეთეს, ქოხის კედლები შელესეს, ვირუკასა და ცხვრისთვის სახლის გვერდით პატარა ხუხულა ააშენეს. თივა და შეშა მოიმარაგეს და ასე გაატარეს ცივი ზამთარი.
გაზაფხულზე დედაბერმა ცხვარი გაპარსა, მატყლისგან წინდები და თბილი ტანსაცმელი მოქსოვა. ქათამმა წიწილები გამოჩეკა და დაზარდა.
დედაკაცმა მოქსოვილი წინდები და ვარიები ბაზარში გაყიდა, ზამთრისთვის ფქვილი და საჭირო ნივთები მოიმარაგა, მეგობრების დახმარებით ეზო შემოღობა და გაასუფთავა. ქოხის წინ კარგი ბოსტანიც გააშენეს, სადაც უამრავი კომბოსტო, კარტოფილი, ხახვი და მწვანილი მოიყვანეს.
მამალი მათ საათის მაგივრობას უწევდა, ბომბორა კარ-მიდამოს ყარაულობდა, ვირუკა შეშას და ფიჩხს ეზიდებოდა, დედაკაცს ბაზარში დაყვებოდა, ქათამი წიწილებს ზრდიდა, ცხვარი კი არც რძეს იშურებდა და არც მატყლს. დედაკაცის სიხარულს საზღვარი არ ჰქონდა, რომ ამდენი ერთგული მეგობარი ჰყავდა და მარტოც აღარ იყო.