ოთხნახევარი წლის ბავშვი ფაქტიურად ზღაპრებისა და თამაშების სამყაროში ცხოვრობს. მისი ფანტაზია იმდენად შორს მიდის, რომ ხანდახან ვერ ხვდება, სად იწყება გამოგონილი და მთავრდება რეალური. ბავშვების ფანტაზიებში საყვარელი სათამაშოები ცოცხლდება, სჯერა, რომ ჯადოსნობა მოხდება და თავადაც გადაიქცევა რამედ.
ოთხნახევარი წლის ასაკში ბავშვი ძალიან იცვლება გარეგნულად. როგორც წესი, ამ დროისთვის ბავშვების სიმსუქნის კვალი არ რჩება. ეს გამოწვეულია იმით, რომ ოთხი წლის შემდეგ კანქვეშა ცხიმის დაგროვება პრაქტიკულად ქრება და კუნთოვანი ქსოვილი, პირიქით, ძალიან აქტიურად ვითარდება.
გარდა ამისა, ძვლოვანი ქსოვილი იზრდება და ბავშვი თითქოს იწელება. კრანიალური ძვლებიც ვითარდება, ამიტომ არ გაგიკვირდეთ, თუ რაღაც მომენტში მოგეჩვენებათ, რომ ბავშვის თავი არაპროპორციულად გაიზარდა.
მსხვილი კუნთები ძალიან სწრაფად ვითარდება, ხოლო მცირე (ფეხები, თითები, ნეკნთაშუა კუნთები) ჩამორჩებიან მათ და, შესაბამისად, საჭიროებენ მეტ ყურადღებას. რაც უფრო მეტად განავითარებთ ბავშვის მოტორულ უნარებს, მით უკეთესი.
ამ ასაკში ბავშვს უკვე ყველა სარძევე კბილი აქვს. არ დაიზაროთ დათვლა - 20 უნდა იყოს. თუ ჯერ ყველა კბილი არ ამოსვლია, სტომატოლოგს უნდა მიმართოთ. მიზეზი შეიძლება იყოს კალციუმის ან ფოსფორის ნაკლებობა და ექიმი დანიშნავს სპეციალურ პრეპარატებს.
წარმოსახვა უდიდეს როლს თამაშობს ამ ასაკის ბავშვის გონებრივ ცხოვრებაში. ბავშვები ფანტაზიორობენ ყველა მიმართულებით: ცდილობენ ყველაზე უცნაური როლები მოირგონ მაგალითად "მე ვიქნები გიტარა, შენ დაუკარი“; ობიექტებს ექცევიან, როგორც ცოცხალ არსებებს და მიაწერენ მათ ადამიანურ თვისებებს („წიგნი გაბრაზებულია, რადგან მივატოვე“); ადვილად იქმნის სათამაშო გარემოს, აქცევს ოთახს უღრან ტყედ, ხოლო კარადას - მაღალ მთად.
ბავშვი სიამოვნებით იგონებს ამბებს, ხშირად თავად არის მთავარ როლში. ამ ზღაპრების სიუჟეტები შეიძლება იყოს საკმაოდ ორიგინალური - კოსმოსური მოგზაურობა, თავგადასავლები მწერების სამყაროში და სხვა.
ფანტაზია აშკარად ვლინდება ნახატში, მაშინაც კი, თუ ნახატის ტექნიკური მხარე ჯერ კიდევ არ არის სრულყოფილი და უფროსები ძნელად გამოიცნობენ, რისი დახატვა სურდა ბავშვს სინამდვილეში. თავად ავტორმა ყოველთვის იცის, რას ასახავს, თუმცა დახატვის პროცესში იდეა ბევრჯერ შეიძლება შეიცვალოს: პეპელა უეცრად ღრუბლად გადაიქცევა, კატა სკამად, სახლი კი მატარებლად. ბავშვი ხშირად კომენტარს აკეთებს ამ ტრანსფორმაციების შესახებ და პრაქტიკულად გზადაგზა იგონებს ისტორიებს.
ამავდროულად, ბავშვს რეალურად სჯერა იმის, რასაც თავად იგონებს. წარმოსახვით პერსონაჟებს მისთვის რეალური მნიშვნელობა აქვს. მაგალითად, შეუძლია იტიროს იმის გამო, რომ მგელმა ბატკანინ შეჭამა, მაგრამ ასევე გულწრფელად ეშინია საწოლის ქვეშ მყოფი ურჩხულის. უფროსებმა ეს უნდა გაითვალისწინონ და არავითარ შემთხვევაში არ უნდა დააშინონ ბავშვი ყველანაირი „ბუათი“.
ბავშვების გონებაში წარმოსახვითი და რეალური სამყარო ერთმანეთისგან მკაფიო საზღვრებით არ არის გამიჯნული, ამიტომ ზოგიერთ მოვლენაზე ფიქრმაც კი („ვიღაც ბნელ ოთახში ზის და შეიძლება დამიჭიროს“) შეიძლება ცრემლები და პანიკა გამოიწვიოს. უფროსები ამ საკითხში ძალიან ფრთხილად უნდა იყვნენ.
შეეცადეთ, არ შეიტანოთ გამოგონილი უარყოფითი პერსონაჟები თქვენი შვილის ცხოვრებაში, თუნდაც საგანმანათლებლო მიზნებისთვის. ბავშვთა ფანტაზია ხასიათდება გაზრდილი ემოციურობით და შეუძლია მრავალი შიშის პროვოცირება.
ოთხი წლის ბავშვისთვის სხვა ბავშვების კომპანია უფრო მიმზიდველი ხდება, ვიდრე მარტო თამაში ან საუბარი უფროსებთან. ახლა მისთვის სხვა ბავშვებთან ურთიერთობა აუცილებელი პირობაა პიროვნების ჰარმონიული განვითარებისთვის.
ამ დროს როლური თამაში ხდება კოლექტიური, ბავშვები სწავლობენ ერთმანეთთან თანხმობას და თანამშრომლობას. მათ ისინი უნდა გაერთიანდნენ საერტო თამაშში, გაითვალისწინონ თამაშის ყველა მონაწილის აქტივობა. საერთო მიზანი პირველ პლანზე გადმოდის.
თანატოლებთან მჭიდრო ურთიერთობის პროცესში ბავშვს აქვს მათი მხრიდან პატივისცემის მოთხოვნილება. მისთვის მნიშვნელოვანია დაინახოს, რომ სხვა ბავშვები ყურადღებას აქცევენ მას, აღიარებენ მის წარმატებებს და უსმენენ მის აზრს. "შენ ჩვენთან არ ითამაშებ" - ეს ფრაზა შეიძლება გახდეს ყველაზე ღრმა მწუხარების მიზეზი.
ხშირად ბავშვების კომუნიკაციაში ასევე არის კონკურენციის დასაწყისი. ბავშვები ყურადღებით ადევნებენ თვალყურს თანატოლების ქცევას და მიღწევებს, ხანდახან უხარიათ კიდეც მათი შეცდომები და ნერვიულობენ, თუ ვინმე მათ შეაქებს. ამაში არაფერია სამარცხვინო. ეს მხოლოდ იმაზე მიუთითებს, რომ ხდება ბავშვში პიროვნების თვისობრივი ჩამოყალიბება მიმდინარეობს.
საკუთარი თავს სხვა ბავშვებს ადარებს, ცდილობს საკუთარი თავი „წარმატებულად“ ან პირიქით „დონდლოდ“ მიიჩნიოს. ისეთი ცნებები, როგორიცაა "მეგობრობა", "თანაგრძნობა", "ურთიერთდახმარება" ბავშვისთვის ცოტა მოგვიანებით გაიხსნება.
ყველაფერი, რაც ადრე იყო ბავშვისთვის საინტერესო - ხატვა, გაფერადება, აპლიკაცია, რა თქმა უნდა, ამ ეტაპზე აქტუალური რჩება.
შეიძლება ბავშვმა ასოების სწავლის სურვილი გამოთქვას, ნუ შეუშლით ხელს, გააცანით, რომელი რომელი ასოა, თუმცა ეს არ ნიშნავს, რომ კითხვა ასწავლოთ. 4,5 წლის ასაკში, ბავშვების უმეტესობაში, ტვინის ფუნქციური სისტემები ჯერ არ მომწიფებულა კითხვის სწავლისთვის.
თუმცა, თქვენ შეგიძლიათ ჩაერთოთ ლოგიკის, ყურადღების, მეხსიერების, სივრცითი აზროვნებისა და წარმოსახვის განვითარებაში. მშობლების დასახმარებლად უამრავი სამაგიდო თამაში და სახელმძღვანელოა: ლოტო, დომინო, მოზაიკა, თავსატეხები, საბავშვო ჟურნალები, რომლებიც ამ ასაკითვის უამრავ აქტივობას გთავაზობენ. ასეთი თამაშები ხელს უწყობს სხვადასხვა ინტელექტუალური ფუნქციების განვითარებას ბავშვისთვის ყველაზე შეუმჩნეველი და საინტერესო ფორმით.
ამ ასაკში ბავშვები, როგორც წესი, ძალიან კარგად საუბრობენ, მაგრამ ეს არ არის მიზეზი, რომ მეტყველების უკეთ განვითარებას ყურადღება აღარ დავუთმოთ, რადგან ლექსიკა მთელი ცხოვრების განმავლობაში ივსება და სკოლამდელმა ბავშვმა ჯერ კიდევ ძალიან ცოტა იცის სამყაროს შესახებ. შეეცადეთ, აუხსნათ მისთვის უცნობი სიტყვები და ფრაზები, შეეხოთ სხვადასხვა თემას ყოველდღიურ კომუნიკაციაში და, რა თქმა უნდა, უკითხეთ ხმამაღლა.
ლექსები, მოთხრობები, ხალხური და საავტორო ზღაპრები – ყველაფერი, რაც საბავშვო ლიტერატურის „ოქროს ფონდში“ შედის, სიტყვისა და ადამიანური გამოცდილების ნამდვილი საგანძურია. ვერც ერთი ეკრანი ვერ აძლევს ბავშვს იმას, რაც კონცენტრირებულია ლიტერატურულ ტექსტებში.
წიგნის მოსმენისას სკოლამდელმა ბავშვმა უნდა წარმოიდგინოს მოვლენები და პერსონაჟები, გაითვალისწინოს სიუჟეტი, დაფიქრდეს და განიხილოს. ეს ყველაფერი, რა თქმა უნდა, მოითხოვს კონცენტრაციას და წარმოსახვას, ამიტომ აყალიბებს და ავითარებს ინტელექტუალურ და შემოქმედებით შესაძლებლობებს.
ეკრანი კი აწვდის ბავშვს მზა გამოსახულებებს, არ უტოვებს ადგილს საკუთარი ფანტაზიისთვის. გარდა ამისა, ხშირად ბავშვები უბრალოდ საერთოდ არ უფიქრდებიან ეკრანზე ნანახის შინაარსს. მოხიბლულნი არიან კაშკაშა ვიდეოს თანმიმდევრობით და საერთოდ არ აღიქვამენ მომხდარის არსს.
რა თქმა უნდა, თანამედროვე ბავშვების ცხოვრებიდან მულტფილმებისა და კომპიუტერული თამაშების სრულად გამორიცხვა შეუძლებელია და ზედმეტია. გაჯეტებშიც ბევრი კეთილი და ინფორმაციული მულტფილმი და პროგრამაა, მართლაც სასარგებლო აპლიკაციებიც არსებობს. მაგრამ თქვენ გონივრულად უნდა გააცნოთ ბავშვი ეკრანის კულტურას. მშობლებმა გულდასმით უნდა აირჩიონ მულტფილმები - ისინი უნდა იყოს ესთეტური, ცნობადი პერსონაჟებით და ლოგიკური სიუჟეტით.
არავითარ შემთხვევაში არ დატოვოთ ბავშვი მარტო იმ გაჯეტთან, რომელსაც ინტერნეტი უკავშირდება. ბავშვები სწრაფად სწავლობენ ქსელში ნავიგაციას, თუმცა, ისინი ყოველთვის ვერ ახერხებენ ინტერნეტში მიღებული ინფორმაციის ადეკვატურად აღქმას და ინტერპრეტაციას (ყველაზე ხშირად შემთხვევით).