როგორც აღმოჩნდა, მშობლებისგან მემკვიდრეობით ვიღებთ არა მხოლოდ თვალისა და თმის ფერს, არამედ ხასიათის გარკვეულ თვისებებსაც, რომლებიც შეიძლება მკაფიოდ გამოვლინდეს ჩვენს ქცევაში.
ადამიანის ხასიათი გენების რთული ნაზავია, რომელსაც საბოლოო სახეს აღზრდა და გარემო პირობები აძლევს. მიუხედავად იმისა, რომ ჩვენ ხშირად ვსაუბრობთ საზოგადოების გავლენის მნიშვნელობაზე, არ უნდა დაგვავიწყდეს ის, რასაც მშობლებისგან ვიღებთ "მემკვიდრეობით". ხასიათის რომელი თვისებები შეიძლება გადაეცეს თაობიდან თაობას? და რამდენად ძლიერად განსაზღვრავენ გენები ჩვენს პიროვნებას?
ამ სტატიაში ვისაუბრებთ იმაზე, თუ როგორ მოქმედებს მემკვიდრეობითობა ხასიათის ჩამოყალიბებაზე და რა თავისებურებებს ვიღებთ ჩვენი მშობლებისგან?
გენეტიკური კოდი, რომელსაც ჩვენი წინაპრებისგან ვიღებთ, გავლენას ახდენს ჩვენი ნერვული სისტემის მუშაობაზე, მისი ფუნქციონირების თავისებურებებზე. ეს განსაზღვრავს ჩვენს მიდრეკილებას გარკვეული ტიპის რეაქციებისადმი: მაგალითად, იმპულსურობისადმი, აგზნებადობისადმი ან, პირიქით, სიმშვიდისა და წონასწორობისადმი.
ბავშვები მემკვიდრეობით იღებენ არა თავად ტემპერამენტს, როგორც ასეთს, არამედ გენეტიკურ წინასწარგანწყობას მის გამოსავლენად. არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ ხასიათი ასევე ჩამოყალიბდება შემდგომი ცხოვრების გარემოდან.
ამ თვისების მემკვიდრეობითი გადაცემა განპირობებულია გენების რთული ურთიერთქმედებით, რომლებიც გავლენას ახდენენ სტრესის ჰორმონის, კორტიზოლის რეგულირებაზე და ტვინში ნერვული კავშირების მუშაობაზე.
მშობლებს შეუძლიათ შვილებს გადასცენ გენეტიკური ვარიანტები, რომლებიც მათ მეტად ან ნაკლებად მოწყვლადს ხდის სტრესის მიმართ, თუმცა საქმეში ერთვება გენების აქტივობის ცვლილების სხვა ფაქტორებიც, რომლებიც გარემოს გავლენით ხდება. დნმ-ის ფრაგმენტი ქმნის წინასწარგანწყობას, ხოლო აღზრდას და ცხოვრებისეულ გამოცდილებას შეუძლია გააძლიეროს ან შეასუსტოს მისი გამოვლინება.
ინტელექტი მემკვიდრეობით გადაეცემა ორივე მშობლისგან, თუმცა დედის წვლილი შეიძლება უფრო მნიშვნელოვანი იყოს. ეს აღინიშნება იმით, რომ გენების მნიშვნელოვანი ნაწილი, რომელიც პასუხისმგებელია ტვინისა და კოგნიტური ფუნქციების განვითარებაზე, X ქრომოსომაზეა განლაგებული. ვინაიდან ქალებს აქვთ ორი X ქრომოსომა, ხოლო მამაკაცებს მხოლოდ ერთი, სწორედ დედა გადასცემს ბავშვს მეტ მემკვიდრეობითობას, დაკავშირებულს ინტელექტთან.
რასაკვირველია, ეს არ ნიშნავს, რომ მამაკაცის წვლილი უმნიშვნელოა, რადგან გონება ყალიბდება მრავალი გენეტიკური და გარემო ფაქტორის გავლენით. მიუხედავად ამისა, ქალის ჩარევა მნიშვნელოვანი კომპონენტია ბავშვის გონებრივი პოტენციალის ფორმირებაში.
ჩვენი წინასწარგანწყობა ძილისა და სიფხიზლისადმი, მათ შორის დაძინებისა და გაღვიძების დრო, ბევრად განისაზღვრება მშობლებისგან მიღებული გენეტიკური ფაქტორებით. გენები გავლენას ახდენენ მელატონინის გამომუშავებაზე — ჰორმონზე, რომელიც არეგულირებს ძილს, ასევე სხვა ჰორმონების აქტივობაზე, რომლებიც ჩვენი ბიოლოგიური საათის მართვაში მონაწილეობენ.
ამრიგად, ბავშვებს შეუძლიათ მშობლებისგან მიიღონ წინასწარგანწყობა უფრო ადრეული ან უფრო გვიანი დაძინებისადმი, ასევე ძილის გარკვეული ხანგრძლივობისადმი.
ბავშვები მემკვიდრეობით იღებენ გენეტიკურ კოდებს, რომლებიც შეიძლება გამოვლინდეს იმპულსურობაში ან წონასწორობაში, სტრესთან გამკლავების უნარში, ინტელექტის დონეში და ძილის რეჟიმში. თუმცა მნიშვნელოვანია გავიგოთ, რომ გენეტიკა არ არის განაჩენი, არამედ მხოლოდ მოცემული საფუძველი. გარემო, აღზრდა და პირადი გამოცდილება არანაკლებ მნიშვნელოვანი ფაქტორებია, რომლებიც გავლენას ახდენენ ხასიათის ჩამოყალიბებასა და პიროვნების განვითარებაზე.