საქართველოში დაიწყო ფართომასშტაბიანი განათლების რეფორმა, რომელიც მოიცავს სკოლამდელ, ზოგად, პროფესიულ და უმაღლეს განათლებას. ცვლილებები ეტაპობრივია, თუმცა ერთმანეთთან ლოგიკურად დაკავშირებული და მიმართულია სასწავლო პროცესის, სტრუქტურისა და მართვის მოდელის განახლებისკენ. ქვემოთ წარმოდგენილია ყველა მთავარი კომპონენტი თემატურად.

განათლების ახალი რეფორმა აერთიანებს რამდენიმე კვანძურ მიმართულებას:

• სკოლაში შესვლის ასაკის ცვლილება;

• 11-წლიანი მოდელის დანერგვა და მე-12 კლასის ნებაყოფლობითი გაგრძელება;

• ერთიანი სახელმძღვანელოები და ახალი საგნობრივი სტანდარტები;

• სავალდებულო ფორმები;

• ტელეფონების შეზღუდვა;

• ახალშობილების რეგისტრაციის მოდელის შეცვლა;

• უმაღლესი განათლების დაფინანსების ახალი სისტემა;

• პროფესორ-მასწავლებელთა სტრუქტურის განახლება;

• ფაკულტეტების განაწილების „ერთი ქალაქი — ერთი ფაკულტეტი“ პრინციპი;

• პროფესიული განათლების გაძლიერება;

• სასკოლო ინფრასტრუქტურის განახლება.

I. პირველკლასელთა ასაკობრივი ბარიერი – 6 წელი 15 სექტემბრის ჩათვლით

პირველ კლასში შესვლას მომავალ წლიდან შეძლებენ მხოლოდ ის ბავშვები, რომლებსაც 6 წელი 15 სექტემბრის ჩათვლით შეუსრულდება.

რეფორმის ავტორთა არგუმენტები:

• 6 წლამდე ბავშვებს სკოლაში ინტეგრირება უჭირთ – კონცენტრაციის, ქცევის და ემოციური მზაობის კუთხით.

• ბაღსა და სკოლას შორის ბმა სუსტია და ბავშვები ხშირად არ არიან მზად სასკოლო რეჟიმისთვის.

• 11-წლიან განათლებაზე გადასვლის შემთხვევაში საჭიროა მკაფიოდ განისაზღვროს, რა ასაკში ამთავრებს მოსწავლე სკოლას.

ეს ცვლილება შეეხება ყველა მომავალ პირველკლასელს, მათ შორის იმ ბავშვებსაც, რომლებიც 16 სექტემბერს არიან დაბადებულნი.

II. სკოლებში მობილური ტელეფონების გამოყენების შეზღუდვა

სკოლებში სასწავლო პროცესისას მობილური ტელეფონების გამოყენება აიკრძალება.

რას ითვალისწინებს ცვლილება:

• შეიქმნება სპეციალური წესი, რომელიც დაარეგულირებს, როგორ და სად მოთავსდება მობილურები გაკვეთილების მსვლელობისას.

• აკრძალვის მიზანია სასწავლო გარემოზე ფოკუსირება და მოსწავლეთა სრულფასოვანი ჩართულობა.

• უზრუნველყოფილი იქნება, რომ ბავშვებს არ შეუწყდეთ კომუნიკაციის შესაძლებლობა მშობლებთან საჭიროების შემთხვევაში.

III. 11-წლიანი ზოგადი განათლება – ახალი მოდელი 2027–2028 წლიდან

2027–2028 სასწავლო წლიდან ქვეყანა გადადის 11-წლიან სწავლაზე.

ვინ მოხვდება ახალ მოდელში: ის ვინც დღეს მე-9 და უფრო დაბალ კლასებშია უკვე 11-წლიანი რეჟიმით დაასრულებს.

ნებაყოფლობითი მე-12 კლასი

მოსწავლეებს, რომლებსაც სურთ 12 კლასის დასრულება, შეეძლებათ:

• რეგისტრაცია ყოველწლიურად, მარტში გახსნილ პორტალზე;

• 11 კლასის ატესტატის მიღების შემდეგ მე-12 კლასში ჩარიცხვა;

• მეორე, მე-12 კლასის ატესტატის აღება, რომელსაც იგივე სამართლებრივი ძალა ექნება.

მე-12 კლასები გაიხსნება არა ყველა, არამედ იმ საჯარო სკოლებში, სადაც საკმარისი მსურველი იქნება და სკოლა ავტორიზებულია 12-წლიან სწავლებაზე. ან კერძო სკოლებს მე-12 კლასის შენარჩუნება სრულად შეეძლებათ.

IV. გაორმაგებული ნაკადი – მე-11 და მე-12 კლასი ერთად

რეფორმის გარდამავალ ეტაპზე 2028 წელს, მოხდება ის, რომ მე-11 და მე-12 კლასის მოსწავლეები ერთ წელს დაასრულებენ სკოლას.

რა არის განსაზღვრული:

• კონკურენცია უმაღლეს სასწავლებლებში ამ წელს იქნება უფრო მაღალი.

• სახელმწიფო უნივერსიტეტებში ადგილების რაოდენობის ცვლილება ამ ეტაპზე არ იგეგმება.

• ვინც ვერ გაუმკლავდება კონკურსს, მიეცემა შესაძლებლობა განაგრძოს სწავლა პროფესიულ საგანმანათლებლო დაწესებულებებში.

• მომავალში პროფესიული განათლების გავლილი ნაწილი ჩაითვლება უნივერსიტეტის საკრედიტო სისტემაში.

V. პირველკლასელთა ახალი რეგისტრაციის მოდელი – საცხოვრებელი მისამართის პრინციპი

საყოველთაო რეგისტრაციამდე ემატება ახალი ეტაპი:

• პირველ რიგში, დიდ ქალაქებში შემოდის ტერიტორიული რეგისტრაცია – მოსწავლე დარეგისტრირდება იმ სკოლაში, რომელიც მის საცხოვრებელ მისამართს ემთხვევა.

• ნაბიჯი მიზნად ისახავს ადგილების სამართლიან განაწილებას და სკოლებში გადატვირთვის პრევენციას.

• შემდგომ წლებში მოდელი გავრცელდება ქვეყნის მასშტაბით.

VI. ერთიანი სახელმძღვანელოები – ახალი სტანდარტი ყველა სკოლისთვის

ყველა საჯარო და კერძო სკოლაში ძირითადი საგნების სწავლება შესრულდება ერთიანი, სამინისტროს მიერ შექმნილი სახელმძღვანელოებით.

რას ითვალისწინებს ახალი მიდგომა:

• ახალი საგნობრივი სტანდარტები დაიწერა ქართულის, ისტორიის, გეოგრაფიისა და სხვა ფუნდამენტური საგნების მიხედვით.

• სტანდარტი ეფუძნება განახლებულ ზოგადი განათლების ეროვნულ მიზნებს.

• სახელმძღვანელოები შეიქმნება დარგის სპეციალისტების, პედაგოგებისა და ექსპერტების მონაწილეობით.

• გაუქმდება ერთსა და იმავე საფეხურზე არსებული მრავალფეროვანი პარალელური სახელმძღვანელოების სისტემა.

• წიგნების გამოცვლა მოხდება ეტაპობრივად 2–3 წლის განმავლობაში.

VII. მე-11 კლასში ახალი შინაარსი – ეროვნული გამოცდებისთვის სკოლაში მომზადება

მე-11 კლასი გარდაიქმნება საგამოცდო მომზადების წლად, სადაც:

• მოსწავლე ისწავლის მხოლოდ იმ საგნებს, რომლებიც ეროვნული გამოცდების ცასაბარებლად სჭირდება;

• სასწავლო პროგრამაში ინტეგრირებული იქნება წინა წლების გამოცდების ნიმუშები;

• გაძლიერდება კლასში მომზადების ხარისხი, რათა დაეხმაროს მოსწავლეებს სკოლის გარეთ მომზადების საჭიროების შემცირებაში.

VIII. სავალდებულო ფორმები I–VI კლასებში

2026–2027 სასწავლო წლიდან საჯარო სკოლების I–VI კლასების მოსწავლეებისთვის ფორმა სავალდებულო ხდება.

მოდელი ასეთია:

• სამინისტრო გამოაცხადებს კონკურსს ფორმის დიზაინებზე.

• ფორმის რამდენიმე ვარიანტს შეარჩევს საზოგადოება საჯარო კენჭისყრით.

• თითოეული სკოლა თავად აირჩევს შერჩეულ ვარიანტებს შორის.

• ფორმის შეკერვა მშობლის პასუხისმგებლობაა.

• სოციალურად დაუცველი ოჯახების ბავშვებისთვის (60 000 ქულამდე) ფორმას სახელმწიფო დააფინანსებს.

IX. სასკოლო ინფრასტრუქტურა და უფასო კვების საკითხი

მინისტრის თქმით, სახელმწიფო ახორციელებს ფართო ინფრასტრუქტურულ გეგმას:

• შენდება ახალი სკოლები;

• მიმდინარეობს ძველი შენობების რეაბილიტაცია;

• შეიქმნება სამზარეულოებისა და სასადილოებისთვის საჭირო ინფრასტრუქტურა.

უფასო კვების შემოღება: ამ ეტაპზე სრულფასოვანი სასკოლო კვების დანერგვა შეჩერებულია, რადგან არ არსებობს შესაბამისი ინფრასტრუქტურა. კვების საკითხი განიხილება მას შემდეგ, რაც სკოლებში საჭირო პირობები შეიქმნება.

X. უმაღლესი განათლების დაფინანსების ახალი მოდელი

მომავალი სასწავლო წლიდან იცვლება ახალცარიცხული სტუდენტების დაფინანსების სისტემა.

ძირითადი პრინციპები:

• უქმდება სტუდენტური გრანტების (ვაუჩერების) მოდელი ახალი სტუდენტებისთვის.

• უნივერსიტეტები დაფინანსებას მიიღებენ პირდაპირ, წარმოდგენილი საჭიროებების მიხედვით.

• სტუდენტებისთვის, რომლებიც უკვე სწავლობენ, არაფერი შეიცვლება — ისინი სწავლას დაასრულებენ არსებული მოდელით.

• სახელმწიფო უნივერსიტეტებში სწავლა პრაქტიკულად უფასო გახდება — ტარიფს დაფარავს სახელმწიფო.

• საჭიროების შემთხვევაში დაფინანსება გადაირიცხება გარკვეულ კონკრეტულ პროგრამებზე კერძო დაწესებულებებშიც.

XI. პროფესორ-მასწავლებელთა ანაზღაურების ახალი სტრუქტურა

უმაღლეს განათლებაში იგეგმება აკადემიური პერსონალის სტრუქტურის განახლება:

• თითოეულ მიმართულებას ეყოლება ერთი სრული პროფესორი, მასთან ერთად — ასოცირებული და ასისტენტ-პროფესორები.

• სრული პროფესორის მინიმალური ანაზღაურება სრულ განაკვეთზე დაახლოებით 10 000 ლარი იქნება.

• დამატებით გაიცემა ჰონორარები სახელმძღვანელოებისა და სამეცნიერო საქმიანობისთვის.

• დანარჩენი პედაგოგები იმუშავებენ საათობრივ ან არასრული განაკვეთის რეჟიმში.

XII. „ერთი ქალაქი — ერთი ფაკულტეტი“

უმაღლესი განათლების სტრუქტურულ ცვლილებებში შედის ფაკულტეტების ახალი განაწილების პრინციპი:

• ერთსა და იმავე ქალაქში ერთი და იგივე პროფილიანი ფაკულტეტი მხოლოდ ერთ სახელმწიფო უნივერსიტეტში იარსებებს.

• ეს მოითხოვს ფაკულტეტების რეორგანიზაციას და გადანაწილებას უნივერსიტეტებს შორის.

• მოქმედი სტუდენტები სწავლას გააგრძელებენ იმავე უნივერსიტეტში, სადაც დღეს არიან; სურვილის შემთხვევაში შეძლებენ მობილობით გადასვლას.

XIII. უცხოელი სტუდენტების ახალი რეგულაცია

სახელმწიფო უნივერსიტეტებში უცხოელი სტუდენტების მიღება დაშვებული იქნება მხოლოდ კანონით განსაზღვრულ გამონაკლის შემთხვევებში.

მთავარი მიზანია, რომ სახელმწიფო უნივერსიტეტები კონცენტრირდნენ ქვეყნის შიდა საგანმანათლებლო ამოცანებზე.

XIV. პროფესიული განათლების გაძლიერება და კრედიტების ჩათვლა

პროფესიული სასწავლებლების როლი იზრდება:

• სტუდენტებს ექნებათ შესაძლებლობა, პროფესიულ კოლეჯებში გავლილი სწავლა საკრედიტო სისტემით დაერიცხოთ მომავალში უნივერსიტეტებში.

• იგეგმება პროფესიული მიმართულებების განვითარება რეგიონებში.

• 2023–2025 წლებში პროფესიულ კოლეჯებში კონკურსი მნიშვნელოვნად იზრდება, რის საფუძველზეც ხდება პროფილისა და რაოდენობის დაგეგმვა.