ყველაზე ხშირად რომელი სიმსივნით ავადდებიან ბავშვები საქართველოში და რა სჭირდებათ მათ ოჯახებს სახელმწიფოსგან - მშობლები

მარიამ მითაიშვილი ორგანიზაციის "ბავშვთა სიმსივნეები და სუპერგმირები" დამფუძნებელია. ორგანიზაცია სიმსივნით დაავადებულ ბავშვებსა და მათ ოჯახებს თანხის მობილიზებასა და საჭირო ინფორმაციის მიღებაში ეხმარება. ამბობს, რომ, ამ მიმართულებით, ქვეყანაში ბევრი გამოწვევაა და აუცილებელია, არსებული სტანდარტების გაუმჯობესება. მარიამ მითაიშვილი გვიყვება ოფიციალურ სტატისტიკაზე, რა მდგომარეობაა ბავშვთა სიმსივნეების თვალსაზრისით ჩვენს ქვეყანაში, რა ტიპის ხარჯებს ანაზღაურებს სახელმწიფო და რა არის მთავარი პრობლემა:

- ორგანიზაცია ოფიციალურად ახლახანს დარეგისტრირდა, თუმცა უკვე რამდენიმე თვეა ვმუშაობთ. "ბავშვთა სიმსივნეები და სუპერგმირები" მე და ჩემმა მეუღლემ მას შემდეგ დავაარსეთ, რაც შვილი სიმსივნით გარდაგვეცვალა. გადავწყვიტეთ, რომ ამ ბრძოლაში სხვა მშობლებსა და ბავშვებს დავხმარებოდით. ორგანიზაცია ორი მიმართულებით მუშაობს - საქველმოქმედო და საინფორმაციო-საგანმანათლებლო. საქველმოქმედო მიმართულებით ცალკე ჯგუფია შექმნილი, სადაც პოსტებს ვათავსებთ და ბავშვებისთვის თანხას ვაგროვებთ.

ორგანიზაციის მთავარი მიმართულება საგანმანათლებლო-საინფორმაციოა, რადგან საზოგადოებაში ბავშვთა ონკოლოგიურ დაავადებებზე ცნობიერების ამაღლება აუცილებელია. რეალურად, ბავშვთა და უფროსთა ონკოლოგია ერთმანეთისგან განსხვავდება. სწორედ ამიტომ, ჯანდაცვის სამინისტროდან გამოვითხოვეთ ოფიციალური ინფორმაცია. გვაინტერესებდა, სტატისტიკურად, ქვეყანაში რა მდგომარეობა იყო. აღმოჩნდა, რომ წელიწადში, საშუალოდ, ონკოლოგიური დაავადებით დაახლოებით 100 ბავშვი ავადდება. 2015 წლიდან კიბოს პოპულაციური რეგისტრი კეთდება. აქამდე, შეიძლება ითქვას, რა მდგომარეობა იყო ბავშვთა მიმართულებით, ინფორმაცია არ გვაქვს. თბილისში ყველაზე მეტი მაჩვენებელი აღინიშნება. სავარაუდოდ, ეს გამოწვეულია, როგორც ეკოლოგიური მდგომარეობით და ასევე იმითაც, რომ დედაქალაქში საქართველოს მოსახლეობის დიდი ნაწილი ცხოვრობს. მაგალითად, თბილისში წელიწადში 50 ბავშვამდე ავადდება, როცა სხვა რეგიონებში ეს ციფრი 10-დან 15-მდე მერყეობს. ყველაზე მაღალი მაჩვენებლები მაინც დასავლეთ საქართველოში გვაქვს. ასევე მაღალია მონაცემი შიდა და ქვემო ქართლში. არც ვიცი, კონკრეტულად რას უკავშირდება, მაგრამ მაჩვენებელი ძალიან დაბალია რაჭა-ლეჩხუმსა და ქვემო სვანეთში. 5 წლის განმავლობაში მხოლოდ ერთი შემთხვევა, 2017 წელს ფიქსირდება. ვფიქრობთ, ეს მონაცემები ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ სახელმწიფომ გაითვალისწინოს, რა რესურსების დახარჯვა სჭირდება იმისათვის, რომ ბავშვებმა სრულყოფილი სამედიცინო მომსახურება მიიღონ.

- არსებული მონაცემებით, ყველაზე ხშირად რა ტიპის სიმსივნით ავადდებიან ბავშვები?

- ზოგადად, მსოფლიოშიც და საქართველოშიც ყველაზე მეტად გავრცელებულია ლეიკემია და ლიმფომა. შემდეგია თავის ტვინისა და რბილი ქსოვილების სიმსივნეები. სამწუხარო მონაცემი არის ის, რომ საქართველოში ონკოლოგიური კლინიკის არჩევანი არ გვაქვს. მხოლოდ იაშვილის სახელობის ბავშვთა ცენტრალური ჰოსპიტალია, სადაც ბავშვებს ქიმიოთერაპიის კურსებისჩატარება შეუძლიათ.

- დაფინანსების თვალსაზრისით, რა ტიპის ხარჯებს ფარავს სახელმწიფო?

- ალბათ, ინტერნეტსივრცეში შეგიმჩნევიათ, რომ უამრავი ოჯახი ითხოვს დახმარებას. არ გამოგვითხოვია ზუსტი ინფორმაცია, რა ბიუჯეტი აქვს გამოყოფილი კონკრეტულად იაშვილის კლინიკას, მაგრამ ფაქტებითა და გამოცდილებით შემიძლია გითხრათ, რომ სახელმწიფო ქიმიოთერაპიის წამლებისა და ჰოსპიტალში დარჩენის ხარჯებს აფინანსებს. ქიმიოთერაპიის უკუჩვენებების დროს რა წამლებიცაა საჭირო, ძალიან ხშირად ყიდვა მშობლებს უწევთ. ასევე, ხშირად ჩვენს ქვეყანაში ოპერაციები ფიზიკურად ვერ კეთდება. სერიოზული პრობლემა არის ის, რომ ჯანდაცვის სამინისტრო რა წამლებსაც აფინანსებს, ხშირად უხარისხოა და მშობლები საკუთარი სახსრებით ყიდულობენ, რაც ძალიან დიდი თანხა ჯდება. თუ ბავშვს საზღვარგარეთ ოპერაცია ან მკურნალობა სჭირდება, სახელმწიფო ასეთი შემთხვევების ნაწილს აფინანსებს. მაგალითად, ძვლის ტვინის ტრანსპლანტაცია დაახლოებით 100 ათასი ევრო ჯდება, ჯანდაცვის სამინისტრო კი 30 ათას ევრომდე გვაძლევს. ნახევარზე მეტი ოჯახის შესაგროვებელია. ამიტომაცაა, რომ მათი დიდი ნაწილი სოციალური ქსელით ითხოვს დახმარებას, ყველანაირი ქონების გაყიდვა უწევთ. ჩვენც ზუსტად იგივე გზა გავიარეთ. ჩემს შვილს ღვიძლის რაბდოიდური სიმსივნე ჰქონდა. საქართველოში არასწორი დიაგნოზი დაისვა, სამკურნალოდ ესპანეთში წავიყვანეთ და მნიშვნელოვანი დრო დავკარგეთ. როცა საქმე ბავშვების სიცოცხლეს ეხება, სახელმწიფოს აქვს ვალდებულება, მათთვის უზრუნველყოს უმაღლესი სტანდარტის სამედიცინო მომსახურება.

- ექიმებთან პირადი საუბრისას, თუ გაქვთ ინფორმაცია, რა არის გახშირებული სიმსივნის მიზეზი?

- ჩემს შვილს რომ ვმკურნალობდით, ექიმებს მსგავს თემებზე არ დავლაპარაკებივარ. ეს იმდენად დიდი შოკი და სტრესია ნებისმიერი მშობლისთვის, რომ მკურნალობის გარდა, სხვა საკითხებზე კონცენტრირება რთულია. ესპანეთში გენეტიკური ანალიზიც გავიკეთეთ, სადაც დადასტურდა, რომ სიმსივნე მემკვიდრეობით არ იყო გადაცემული. შესაბამისად, ჩაითვალა, რომ შემთხვევითობა იყო. მსოფლიოში ძალიან ბევრი ბავშვია, რომლის სიმსივნის წარმოქმნის მიზეზსაც ბოლომდე წამყვანი ქვეყნებიც ვერ ხსნიან. საბოლოო ჯამში მივდივართ იქამდე, რომ დიდი ნაწილი გენეტიკაზე მოდის. ასევე,ძალიან დიდ როლს თამაშობს ეკოლოგია, ჰაერი, საკვები.სამწუხაროდ, არა მხოლოდ საქართველოში, არამედ მსოფლიოში, ბავშვთა სიმსივნის ძალიან ბევრი შემთხვევაა. მაგალითად, ამერიკის შეერთებულ შტატებში, წლის განმავლობაში დაახლოებით 16 ათასამდე ბავშვი ავადდება, ხოლო მსოფლიოში საშუალოდ 300-400 ათასამდე.

- წლებთან ერთად, მკურნალობის თვალსაზრისით, იცვლება რამე?

- საქართველოში პატარ-პატარა წინსვლები ალბათ არის, მაგრამ ეს არ არის საკმარისი. 21-ე საუკუნეში, როცა პრობლემაა წამლის ხარისხი და ინფრასტრუქტურა, ძალიან რთულია პროგრესზე ვისაუბროთ. იაშვილის კლინიკაში ინფრასტრუქტურა საშინელ მდგომარეობაშია. ყოველ შემთხვევაში, ონკო-ჰემატოლოგიურ განყოფილებაში ასეა. მგონია, რომ ძალიან ბევრია გასაკეთებელი. არ ვიცი, რა მდგომარეობა იყო 10 წლის წინ და დიდი იმედი მაქვს, დღეს უკეთესი სიტუაციაა, მაგრამ მგონია, რომ კუს ნაბიჯებით მივიწევთ წინ და ამას უამრავი ბავშვის სიცოცხლე ეწირება. ამიტომაც, ამ თემაზე საუბარი საზოგადოებამ უნდა დაიწყოს. სტანდარტები უნდა გაუმჯობესდეს. თუნდაც, კლინიკაში არსებული პირობები ევროპის სხვა ქვეყნების პირობებს რომ შევადაროთ, უზარმაზარ განხსვავებას ვნახავთ. სახელმწიფომ აუცილებლად უნდა აიღოს ამაზე პასუხისმგებლობა.

- დიაგნოზის დასმის სიზუსტე რამდენად დიდი გამოწვევაა?

- ვფიქრობ, ამ მიმართულებითაც გვაქვს პრობლემა.ზოგადად დიაგნოზს მორფოლოგი სვამს, ამიტომ,პირველ რიგში, მორფოლოგების გადამზადება უნდა მოხდეს. არ შეიძლება ქვეყანაში არსებობდეს მხოლოდ ერთი საავადმყოფო და მხოლოდ ერთი ექიმი. მშობელს რომ სურდეს, შვილის დიაგნოზი კიდევ გადაამოწმოს ვინმესთან, ქვეყნის შიგნით ფიზიკურად შეუძლებელია. დიაგნოზის თემაზე ძალიან დიდი პასუხისმგებლობა ბავშვის მკურნალ ონკოლოგსაც ეკისრება.თუ მორფოლოგმა არასწორი დასკვნა დაწერა, რაღაცეებში ეჭვი უნდა შეიტანოს მკურნალმა ექიმმა, დააკვირდეს მკურნალობის განვითარების დინამიკას და შესაბამისი გადაწყვეტილება მიიღოს, გადაამოწმოს. ვფიქრობ, კომპეტენციის პრობლემაც დგას დღეს საქართველოში.

- ჩვენს ქვეყანაში ლეიკემიას რამდენად წარმატებით ებრძვიან და ძვლის ტვინის გადანერგვა თუ მიმდინარეობს?

- ჩემი აზრით, სოლიდურ სიმსივნეებთან შედარებით, ლეიკემიის განკურნებასა და მართვას უფრო მეტად ახერხებენ საქართველოში. მაგრამ, ყველაფერი ხომ შედარებითია. ვთვლი, რომ ბავშვები უმაღლესი სამედიცინო მომსახურების მიღებას ვერც ლეიკემიის შემთხვევაში ახერხებენ. თუნდაც იმიტომ, რომ წამლების ხარისხი აქაც პრობლემაა. ბავშვებში არც ძვლის ტვინის გადანერგვა ხდება საქართველოში. შესაბამისად, ასეთ შემთხვევაში, მშობელს არჩევანი არ გააჩნია და იძულებულია, შვილი სხვა ქვეყანაში წაიყვანოს, ამ მომსახურების მისაღებად.

- ბევრი ადამიანი მიდის თურქეთში სამკურნალოდ. როგორ ფიქრობთ, რატომ ანიჭებენ ამ ქვეყანას უპირატესობას?

- ვფიქრობ, ორი ძირითადი მიზეზია, რატომაც თურქეთში მიდიან. პირველ რიგში, ამ ქვეყანაში წასვლა უფრო მარტივია, მეზობელი ქვეყანაა და უფრო მოსახერხებელიცაა. მეორე არის ის, რომ თურქეთის კლინიკებს თანხის განაწილების სისტემა აქვთ. მშობლებს შესაძლებლობას აძლევენ, ეტაპობრივად გადაიხადონ მკურნალობის ფული, რაც ძალიან დიდი შეღავათია ოჯახისთვის, რომელსაც უზარმაზარი თანხების მობილიზება სჭირდება. ევროპის კლინიკები წინასწარ მთლიან თანხას ითხოვენ ხოლმე. ზოგადად, თურქეთისა და ევროპის მედიცინა, ხარისხის თვალსაზრისით, განსხვავებულია და ევროპულ ქვეყნებში უფრო მაღალი სტანდარტია.

- ყველაზე ხშირად რა გამოწვევის წინაშე დგანან ხოლმე მშობლები?

- თითქმის, ყველას ერთნაირი პრობლემა აქვს. მათ მოკლე დროში უწევთ უზარმაზარი თანხის შეგროვება, რომელიც არც იციან, საიდან უნდა მოიტანონ. პროცესს თან ახლავს ძალიან დიდი ემოციური ფონი. როცა უცხო ქვეყანაში მიდიხარ, ოჯახის წევრები და მეგობრები იქ ვერ წამოგყვებიან და ესეც დამატებითი სტრესია. ზოგჯერ, მშობლები საბუთების შეგროვებასაც კი ვერ ახერხებენ. არადა, დაფინანსებისა თუ გამგზავრებისთვის უამრავი საბუთი და ბიუროკრატიული საკითხია ხოლმე მოსაგვარებელი. სწორედ ამაში ეხმარება ჩვენი ორგანიზაცია მათ, ვაკვალიანებთ, რა დროს რა დასჭირდებათ და ინფორმაციასაც ვუზიარებთ. ამიტომ ვფიქრობ, რომ ამაზე უნდა ვისაუბროთ ხმამაღლა. ბავშვთა სიმსივნეების თემა თითქოს ტაბუდადებულია. სახელმწიფომ აუცილებლად უნდა იზრუნოს სტანდარტების გაუმჯობესებაზე. უმჯობესია, თუ ჩვენი პედიატრებიც უფრო მეტ ინფორმაციას გაეცნობიან, რომ სიმსივნის დიაგნოსტირება ადრეულ ეტაპზე მოხდეს, რა დროსაც გადარჩენისა და განკურნების შანსი ბევრად მაღალია.

თამარ იაკობაშვილი